Diagnoza dysleksji metodą Warnkego
Diagnoza prowadzona wg metody Warnkego, dzięki wykorzystaniu aparatury medycznej, umożliwia
▪ określenie problemów w zakresie przetwarzania na poziomie centralnym
▪ sprawdzenie czy analizator wzrokowy i słuchowy pracują prawidłowo.
Procedura diagnostyczna w terapii dysleksji metoda Warnkego składa się z 14 kroków. Każde z zadań testowych bada inną kompetencję z zakresu percepcji wzrokowej, słuchowej oraz motoryki.
Metoda Warnkego – 14 kroków diagnostycznych:
KROK 1: Próg kolejności wzrokowej Umiejętność porządkowania dwóch następujących po sobie szybko bodźców wzrokowych. Wydłużony próg kolejności wzrokowej powoduje, że zazwyczaj szybkie skanowanie wzrokowe obrazów – potrzebne przy czytaniu – przebiega o wiele wolniej i staje się zajęciem pracochłonnym.Próg kolejności wzrokowej mierzony jest za pomocą następujących bezpośrednio po sobie błysków. Pacjent proszony jest o wskazanie ich kolejności.
KROK 2: Próg kolejności słuchowej Wielkość określająca rozdzielczość czasową bodźców słuchowych, (odległość między dwoma takimi bodźcami). Zbyt wysoki próg kolejności słuchowej sprawia, że dziecko z trudnością odróżnia od siebie głoski zwarto-wybuchowe (b-d-g-k-p-t), co prowadzi do trudności w zrozumieniu mowy.Próg kolejności słuchowej mierzy się za pomocą następujących bezpośrednio po sobie dźwięków. Osoba wskazuje, który dźwięk pojawił się w słuchawkach jako pierwszy.
KROK 3: Słyszenie kierunkowe Umiejętność lokalizacji źródła dźwięku, pozwala na śledzenie toku lekcji w otoczeniu dźwięków zakłócających, które w standardowym pomieszczeniu klasowym mają natężenie ok. 50–60 dB(A).Słyszenie kierunkowe mierzone jest za pomocą bocznego kliknięcia w słuchawkach. Pacjent proszony jest o wskazanie kierunku, z którego pojawiło się kliknięcie .
KROK 4: Różnicowanie tonów
Umiejętność szybkiego spostrzegania różnic wysokości dźwięków pojawiających się jeden po drugim.Zdolność ta jest niezwykle istotna dla różnicowania samogłosek i dekodowania melodii mówienia.Różnicowanie tonów mierzy się za pomocą dwóch różnych tonów pojawiających się w słuchawkach. Należy określić kolejność słyszanego niskiego dźwięku.
KROK 5: Synchroniczne wystukiwanie rytmu Umiejętność przełożenia zmieniających się kliknięć słyszanych raz z lewej, raz z prawej strony na odpowiednie stukanie dłońmi. Zdolność ta świadczy o efektywnej koordynacji półkul mózgowych, która nie działa prawidłowo u osób z dysleksją, z zaburzeniami przetwarzania słuchowego.Pacjent proszony jest o naciskanie przycisków w rytm kliknięć (stosownie do nich), na zmianę pojawiających się w słuchawkach raz z prawej raz z lewej strony.
KROK 6: Czas reakcji z wyborem Jest to umiejętność szybkiej i trafnej reakcji motorycznej przy wyborze jednej z wielu możliwości. Dzieci dyslektyczne przy wykonywaniu zadań związanych z czasem reakcji z wyborem w przypadku kanału wzrokowo-motorycznego i słuchowo-motorycznego, osiągają znacznie gorsze wyniki. Umiejętność ta decyduje o czasie rozpoznawania fonemów i grafemów. Czas reakcji z wyborem ustala się mierząc czas, jaki upływa od momentu pojawienia się bodźca do wyboru – naciśnięcia przycisku na panelu odpowiedzi. Pacjent musi szybko reagować na niskie dźwięki, które pojawiają się naprzemiennie w słuchawkach.
KROK 7: Rozpoznawanie wzorca częstotliwości i czasu Rozpoznawanie wzorca częstotliwości i czasu to umiejętności ważne do segmentowania ciągłego potoku mowy przy rozpoznawaniu języka mówionego na poziomie niejęzykowym. Są istotne dla przekładania melodii mowy na informację. Testy mierzą umiejętność zlokalizowania tonu o odmiennej wysokości lub długości spośród trzech dźwięków.Osoba słyszy w słuchawkach ciąg trzech dźwięków: rozpoznaje i określa pozycję dźwięku odmiennego od dwóch pozostałych.
KROK 8: Koordynacja oko-ręka Umiejętność polegająca na szybkiej korekcie motorycznej rozpoznawalnych wizualnie odchyleń drążka do balansowania.Pacjent balansuje lekkim drążkiem na grzbiecie dłoni przez 10 sekund, starając się kontrolować i korygować swoje ruchy.
KROK 9: Czytanie pseudotekstów Zadanie wykonuje się za pomocą czytania pseudotekstów – czyli specjalnie przygotowanych tekstów pozbawionych znaczenia. Test pozwala na rozpoznanie strategii czytania i stopnia zautomatyzowania podstawowej konwersji grafemów na fonemy. Osoby mające problemy z pisownią z różnych względów próbują rozpoznawać całe słowa po jego konturze, a nie po szczegółowej strukturze poszczególnych liter. W ten sposób nie powstają u nich zróżnicowane reprezentacje prawidłowej pisowni.Pacjent czyta psueudoteksty. Podczas zadania mierzona jest liczba błędów oraz czas potrzebny na wykonanie ćwiczenia.
KROK 10: Zdolność do krótkotrwałego zapamiętywania sylab Umiejętność krótkotrwałego zapamiętywania sylab i słów w procesie czytania, jest istotna do czytania ze zrozumieniem.Krótkoterminowe zapamiętywanie mierzone jest przez powtarzanie ciągów sylab złożonych z od 2 do 6 elementów.
KROK 11: Selektywność percepcji Umiejętność opierająca się na funkcjach podstawowych, zwłaszcza zaś na przetwarzaniu czasowym. Selektywność percepcji jest niezbędna dla bezbłędnego rozróżniania głosek o podobnych brzmieniach, zwłaszcza głosek zwarto-wybuchowych, również na tle dźwięków zakłócających.Selektywność percepcji mierzy się z użyciem pseudosłów. Badany słyszy w słuchawkach tekst i powtarza na głos usłyszane słowa, które są następnie porównywane przez badającego z wynikami.
KROK 12: Spostrzeganie dynamiczne Umiejętność szybkiego i płynnego podążania obydwoma oczami za oglądanym przedmiotem. Jest to umiejętność istotna dla łatwości i szybkości czytania, obejmowania wzrokiem tekstu do przeczytania, ponieważ podczas procesu nie skanujemy jednej litery po drugiej.Test spostrzegania dynamicznego wykonuje się sprawdzając u dziecka płynne podążanie obydwoma oczami za tzw. obiektem fiksacji.
KROK 13: Współpraca obuoczna Test widzenia stereoskopowego, który sprawdza zdolność widzenia w trzech wymiarach z bliskiej odległości. Jest to umiejętność ważna do niezakłóconego szybkiego czytania.Pacjent patrzy na specjalnie zaprojektowane plansze z implementowanymi symbolami, kształtami. Zadaniem pacjenta jest wymienić wszystkie z czterech prezentowanych obrazków. W przypadku błędnych odpowiedzi można domniemywać problemów w widzeniu stereoskopowym i zaleca się wykonanie dalszych badań w kierunku wykluczenia zeza ukrytego.
KROK 14: Literowanie wzrokowe Literowanie wzrokowe to warunek konieczny do opanowania prawidłowej pisowni. Ważna jest umiejętność przywołania słownictwa z naszego wewnętrznego wizualnego leksykonu.Osoba powinna potrafić przeliterować znane mu słowo zadane przez terapeutę zarówno od przodu, jak i od tyłu. Dzięki temu można ustalić, jaką technikę literowania lub głoskowania stosuje pacjent.